مرحوم ملکي تبريزي در نامه به حاج شيخ محمد اصفهاني(کمپاني) با استناد به دستور آخوند ملاحسين قلي همداني، اين برنامه را توضيح داده است:

 

انسان در شبانه روز زياده از دو وعده غذا نخورد و حتي تنقل ما بين الغذائين نکند. ثانيا هر وقت غذا مي خورد بايد مثلا يکساعت بعد از گرسنگي بخورد و آنقدر بخورد که تمام سير نشود تا جنبه ي حيوانيت کمتر شود و روحانيت قوت بگيرد . اين در کم غذا، اما در کيفش بعد از آداب معروفه گوشت زياد نخورد، بدين معني که شب و روز هر دو نخورد و در هر هفته، دو سه دفعه يعني هم شب و هم روز را ترک کند و يکي هم اگر بتواند للتکليف نخورد و لامحاله آجيل خور نباشد.

... غذا را کم بخورد، يعني برحاجت بنيه مخور، نه چندان بخور که تو را سنگين کند ونه چندان کم بخور که ضعف بياورد و از عبادات باز دارد.

 

در شبانه روز بايد وقت معيني را به فکر اختصاص داد و براي مبتدي با فکر به مرگ شروع شود .

کساني قسمتي از حجاب ها بر ايشان کنار رفته بايد فکر آنان در شناخت خودشان باشد، تا همه ي حجاب هاي ظلماني حتي حجاب خيال ها و صورت ها کنار رفته و معلوم شود بر او که اين عالمي که حس مي کند نيست غير از نفس خودش.

از نظر آخوند سالک بايد براي نفي خواطر هر روز مقدار نيم ساعت يا بيشتر «توجه به نفس» داشته باشد، در اثر اين توجه، رفته رفته خواطر از او نفي شده و به مقصود خواهد رسيد.

عصباني شدن و تحت فرمان عصبانيت کار کردن خصوصيت حيواني است، بايد تحت فرمان درآيد.

سپس بايد از دل خود هرچه صورت و خيال است محو کند و فکرش فقط در عدم باشد، تا آنکه حقيقت نفسش بر او منکشف گردد. يعني عالم از پيش روي او برداشته شود و حقيقت نفس او بدون صورت و ماده براي او ظهور کند.

اين اول مرتبه از معرفت نفس است

 

مرحوم ملکي تبريزي مقدار خواب را از استاد خويش مرحوم آخوند حسينقلي همداني چنين نقل مي کند:

اما خواب، رياضت آن را هم مي فرموده اند که هر شبانه روزي يک ساعت از مقدار طبي کم بکند (مقدار طبي را هفت ساعت مي فرمودند) که خوابش در شبانه روز شش ساعت باشد.

 آخوند در طريق خود براي «تقليل حيوانيت» به اين برنامه خواب و خوراک اکتفا مي کردند و براي «تقويت روحانيت» اين سفارشات را داشتند.

مرحوم آخوند در دستور مي فرمايند:

بعد از سعي در مراقبت، البته طالب قرب، بيداري و قيام سحر را اقلا يک ساعت به طلوع فجر مانده الي مطلع الشمس از دست ندهد.

...

______________________________________________

روزنامه ي جمهوري اسلامي – دوشنبه 24 مرداد 1373 شماره ي 4403